تعداد داوطلبان تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی و به ویژه دوره‌های تخصص پزشکی در دانشگاه‌های آلمان قابل توجه است. میان سیستم آموزش عالی آلمان و ایران تفاوت‌هایی وجود دارد و این تفاوت‌ها در رشته‌های پزشکی حتی شامل نوع مدارک دانشگاهی و مقطع تحصیلی می‌شود. دکتر مسعود علمی در گفت و گو با دویچه وله از جزییات تحصیل در رشته‌های پزشکی در دانشگاه‌های آلمان و به ویژه ورود به دوره‌های تخصص پزشکی می‌گوید.



دویچه‏ وله: آقای دکتر علمی، اجازه بدهید گفت‏وگوی‏مان را با سوابق تحصیلی خود شما شروع کنیم. شما در چه رشته‏ای در ایران تحصیل کرده‏اید و از چه زمانی به آلمان آمده‏اید؟


مسعود علمی: من فارغ‏التحصیل پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم. دکترای پزشکی عمومی‏ام را از آن‏جا گرفته‏ام. حدوداً یک سال پیش به آلمان آمده‏ام و در حال حاضر، در مقطع تخصص، در کشور آلمان مشغول تحصیل هستم.


مدرک دکترای پزشکی‏ای که شما از دانشگاه ایران گرفته‏اید، برای دانشگاه‏های آلمان قابل قبول بود که بخواهید مستقیم با دوره‏ی تخصص شروع کنید، یا باید احیاناً واحدهای تطبیقی می‏گذراندید؟


نخیر؛ نیازی به گذراندن واحدهای تطبیقی نبود. البته در خصوص این‏که آیا مدارک پزشکی ایران در آلمان قابل قبول هست یا نه و نیاز به واحدهای تطبیقی هست یا نیست و این‏که آیا امتحانی دارد یا نه، در بخش دیگری از صحبت‏های‏مان مفصل توضیح خواهم داد. ولی در خصوص سئوال شما، در این مورد خاص، نیازی به گذراندن واحدهای تطبیقی نبود.



اصولاً شرایط ورود به دوره‏های تخصص برای فارغ‏التحصیلان ایرانی که مایل هستند در آلمان، در رشته‏های علوم پزشکی، دوره‏ی تخصص بگذرانند چیست؟



طبق قوانین آلمان، قوانین مربوط به پزشکانی که تبعه‏ی اتحادیه‏ی اروپا نیستند و فارغ‏التحصیل پزشکی‏ عمومی از خارج از اتحادیه‏ی اروپا هستند، با قوانینی که شامل حال پزشکان آلمانی و پزشکان تبعه‏ی کشورهای اتحادیه‏ی اروپا می‏شود، متفاوت است.

برای پزشکان ایرانی‏ای که می‏خواهند در آلمان ادامه‏ی تحصیل بدهند، دو گزینه وجود دارد؛ یکی ادامه‏ی تحصیل در مقاطع تخصص بالینی یا کلینیکال در رشته‏های مختلف و دوم ادامه‏ی تحصیل در مقطع دکترا یا (PhD) در رشته‏های پایه‏ی علوم پزشکی در دانشگاه‏های مختلف آلمان است که هرکدام از آن‏ها شرایط خاص خود را دارد و سیستم ورود به آن متفاوت است.



می‏دانیم که در آلمان مدرکی که فارغ‏التحصیلان رشته‏های علوم پزشکی، چه دندان‏پزشکی و چه خود پزشکی عمومی، در نهایت می‏گیرند، برخلاف ایران، مدرک دکترا نیست، بلکه مدرکی معادل فوق‏لیسانس یا کارشناسی ارشد است و گرفتن مدرک پی‏اچ‏دی همانند تحصیل در مقطع دکترا در سایر رشته‌هاست. ولی بسیاری از داوطلبان تحصیل در رشته‏های پزشکی که از ایران فارغ‏التحصیل شده‏اند، علاقه دارند تخصصی در دانشگاه‏های آلمان بگیرند. مثلاً در ایران پزشک عمومی بوده‏اند و الان می‏خواهند وارد دوره‏ی تخصص قلب و عروق و… بشوند که فکر می‏کنم این همان دوران پزشکی بالینی یا کلینیکال باشد که به آن اشاره کردید. شرایط برای ورود به این دوره‏ها چیست؟ چه مدارکی لازم است و احیاناً باید به کجا مراجعه کنند؟ مستقیم باید به دانشگاه مراجعه کنند و یا به یک کلینیک یا پروفسور؟



در این ارتباط چند مسئله اهمیت پیدا می‏کند. سئوالی که بسیاری از همکاران مطرح می‏کنند، این است که آیا بین فارغ‏التحصیل یکی از شعبه‏های دانشگاه آزاد با فارغ‏التحصیل دانشگاه سراسری تفاوتی هست یا نه. که باید گفت در این زمینه تفاوتی وجود ندارد. یعنی پزشکی که در ایران چه از دانشگاه آزاد و چه از دانشگاه سراسری فارغ‏التحصیل شده باشد، در هر دو صورت، می‏تواند برای ورود به دوره‏های تخصصی در آلمان اقدام کند.

اما این‏که چه شرایطی وجود دارد؛ اولاً پزشک باید آن‏جا مدرک کامل فارغ‏التحصیلی داشته باشد، اجازه‏ی طبابت یا اجازه‏ی پزشکی از وزارت بهداشت ایران داشته باشد و عضو سازمان نظام پزشکی ایران باشد. یعنی داشتن شماره‏، مهر و عضویت در سازمان نظام پزشکی ایران لازم است. با توجه به این‏که دوره‏های تخصص پزشکی در آلمان، برخلاف رشته‏های علوم پایه‏ی پزشکی به زبان آلمانی است و نه به زبان انگلیسی، آشنایی با زبان آلمانی لازم و ضروری است. در آلمان، در مقطع دکترا و پی‏اچ‏‏دی علوم پزشکی، امکان تحصیل به هر دو زبان آلمانی و انگیسی وجود دارد. اما در مقطع تخصص پزشکی، در کشور آلمان فقط و فقط به زبان آلمانی می‌توان تحصیل کرد.



آشنایی به زبان آلمانی، در چه سطحی برای یک پزشک لازم است؟



سطح زبان لازم برای ورود به دوره‏ی تخصص پزشکی سطح "B2" است. منتها این سطحی است که در نهایت برای گرفتن تمام مدارک لازم، ضروری است. در شروع کار، یعنی پزشک وقتی می‏خواهد تماس و ارتباط‏ خود را با بیمارستان‏ها و کلینیک‏ها شروع کند و از یک بیمارستان یا کلینیک پذیرش بگیرد، لازم نیست حتما مدرک "B2" داشته باشد. می‏تواند با سطح زبان پایین‏تر آلمانی هم این کار را شروع کند که در جای دیگری کامل به آن خواهم پرداخت.



یک پزشک وقتی می‏خواهد وارد سیستم تخصص این‏جا بشود، باید چند مرحله را طی کند و چند کار را انجام دهد. مرحله‏ی اول گرفتن پذیرش از یک بیمارستان یا کلینیک است. یعنی یک پزشک متخصص و پروفسوری که بر اساس قوانین آلمان، اجازه‏ی گرفتن دستیار یا رزیدنت را دارد، باید حاضر شود ایشان را به عنوان دستیار یا رزیدنت خود، در کلینیک، بیمارستان و یا مطب خود بپذیرد. به این ترتیب، اولین مرحله، گرفتن پذیرش از پروفسور یا استاد مربوطه در یک کلینیک یا بیمارستان است.



منتها این شرط کافی نیست. یعنی یک پزشک ایرانی وقتی می‏خواهد به آلمان بیاید و وارد سیستم تخصصی این‏جا بشود، علاوه بر این‏که باید از کلینیک یا بیمارستان پذیرش بگیرد و این مدرک را در دست داشته باشد، باید دو مرحله‏ی مهم دیگر را هم طی کند.



یک مرحله‏ی آن، گرفتن اجازه‏ی کار طبابت یا اجازه‏ی کار پزشکی در آن بیمارستان و کلینیک خاص است. یعنی باید به اداره‏ی مربوطه در آن ایالت مراجعه کند. همان‏طور که می‏دانید، سیستم آلمان، سیستم فدرال است. ۱۶ ایالت یا "بوندس‏لند" وجود دارد که بعضی از قوانین در این ایالت‏ها مشترک است و بعضی از آن‏ها متفاوت است. یک پزشک بعد از این‏که از آن بیمارستان یا کلینیک پذیرش را گرفت، باید از اداره‏ی صادرکننده‏ی مجوز طبابت یا پزشکی بابت اشتغال به کار پزشکی در آلمان هم مجوز بگیرد.



سیستم تخصص در آلمان، علاوه بر تحصیل، کار هم هست. یعنی وقتی یک پزشک ایرانی می‏خواهد وارد سیستم تخصص در آلمان ‏شود، تحصیل و کار در کنار هم است. پس مثل سیستم دانشجویی نیست که فقط همان پذیرش از دانشگاه یا پذیرش از بیمارستان یا کلینیک دانشگاهی و یا غیردانشگاهی کافی باشد. نه؛ این قدم اول کار است. قدم دوم گرفتن مجوز طبابت یا پزشکی از اداره‏ی صادرکننده‏ در آن ایالت است که اصطلاحاً به آن "Berufserlaubnis " می‏گویند.



قدم سوم، بعد از گرفتن این دو مدرک، مراجعه به اداره‏ی کاری آن شهری است که بیمارستان یا کلینیک در آن‏جا واقع شده و گرفتن اجازه‏ی کار، یعنی "Arbeitserlaubnis" است. بعد از این‏که پزشک ایرانی، هرسه‏ی این مدارک را تهیه کرد، با دردست داشتن آنها، یعنی پذیرش از بیمارستان یا کلینیک، اجازه‏ی کار پزشکی (Berufserlaubnis) و اجازه‏ی کار از اداره‏ی کار آن شهر (Arbeitserlaubnis)، به سفارت آلمان در ایران و یا در کشور دیگری که سکونت دارد مراجعه می‏کند و از آن‏ طریق درخواست ویزا می‏کند.